Της Παναγιάς, το Πάσχα του καλοκαιριού!
Κάτω από την μεγάλη καρυδιά κάθισα για μια ακόμα φορά. Στον ίσκιο του πιο αγαπημένου δέντρου των Αρχανών και χάζευα όλα εκείνα τα θαυμαστά που κατάφεραν να σωθούν, να κυλήσουν ήρεμα κι αργά μέσα στους αιώνες. Τώρα πια ξαποσταίνουν πάνω τους τα δικά μας μάτια και χρόνια. Θησαυροί ανεκτίμητοι που συχνά περνούν απαρατήρητοι.
Το καμπαναριό μου λείπει φέτος. Ο μεγάλος σεισμός της 27ηςΣεπτεμβρίου 2021, έφερε μικρές καταστροφές στο περίτεχνο και πολύτιμο έργο και αφαιρέθηκε από τους αρμόδιους για συντήρηση και αποκατάσταση. Μύρισα για μια ακόμα φορά και θαύμασα τους βασιλικούς που κοσμούν την υπέροχη αυλή Της Παναγιάς της Βαστιανής ή Φανερωμένης των Αρχανών. Πλατύφυλλος, σγουρός, αθάνατος μέσα σε γλάστρες, σε πιθάρια, σε καλάθια, είναι πάντα εκεί. Προσφορά στην Παναγιά, συντροφιά της τις μέρες του φευγιού της. Έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων και που ξεκίνησε από την διάθεση των νοικοκυράδων να χαρίσουν τούτο το μυρωδικό στη Μάνα όλων μας! Κάθε χρόνο, γλάστρες καταπράσινες γεμίζει ο τόπος, τα παρτέρια, και λένε πως όσο πιο περιποιημένες είναι, όσο πιο πολύ φουντώνει ο βασιλικός, τόσο φαίνεται η καθαρότητα του σπιτιού, της δικής της αυλής της γυναίκας που την έταξε…
Ένα κλαδάκι μικρό έκοψα από μια γλάστρα της αυλής της Παναγιάς μας κι άφησα θύμησες να κυριεύσουν μαζί με τ΄άρωμά του τη μνήμη. Σαν να είδα πάλι τον πατέρα μου, μπροστά στο παγκάρι της εκκλησιάς, που ζήσε αμέτρητα χρόνια σε εκείνο το στασίδι του επίτροπου, να μου χαμογελά γεμάτος περηφάνια με εκείνο το βλέμμα και γλύκα στο πρόσωπο του, σαν αντικρύζανε τα μάτια του τα δικά μου.
Ακόμα σε θυμούνται οι παλιοί μπαμπά…
Κύριε Νίκο*, πάντα θα σας μνημονεύω τούτες τις μέρες πιο πολύ γιατί χαρίσατε στον τόπο μας θησαυρούς πολύτιμους με την έρευνα και τα γραπτά σας, όλες τις ιστορίες που κι εμείς αναθυμόμαστε συνεχώς…
Πίσω λοιπόν στα χρόνια της Τουρκοκρατίας θα πάμε πάλι….
Στη εικόνα της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσαςθα σταματήσω. Τότε που μια ομάδα Τούρκων θέλησε να την αφανίσει γιατί γνωρίζανε πως την λατρεύανε οι ντόπιοι κι όλο για κείνη ακούγανε στις συζητήσεις των Χριστιανών. Σαν να τους βλέπω με τις χατζάρες, τα όπλα και τις φουφούλες τις χρωματιστές να ορμούν με φόρα μέσα στην εκκλησιά. Ο πιο νταής κι οξύθυμος φουρκίστηκε για μια στιγμή μ΄όλα τούτα τα στολίδια, τα τάματα και το καθάριο βλέμμα της Παναγιάς και σήκωσε το όπλο του και πυροβόλησε την εικόνα. Η σφαίρα κτύπησε πάνω στο ξύλο αλλά αστραπιαία γύρισε πίσω καρφώθηκε στο στήθος του και τού κόψε το νήμα της ζωής του. Τα χάσανε όλοι τους κι ένας ακόμα πιο τολμηρός έβγαλε το μαχαίρι του και πετώντας το προσπάθησε να το καρφώσει πάνω της. Όμως εκείνο γύρισε αντίστροφα και του κόψε το χέρι. Τρομάξαν τότε πολύ οι άλλοι που τους συντρόφευαν κι αρχίσαν να οπισθοχωρούν, βιαστικοί κι ανταριασμένοι. Άνεμος σηκώθηκε τότε δυνατός και άξαφνος, και σφάλισε με δύναμη την πόρτα της εκκλησιάς. Τα ‘ χασαν για μια ακόμη φορά όλοι τους και γονάτισαν μπροστά στην εικόνα, παρακαλώντας την Παναγιά να τους λυπηθεί, να τους αφήσει να φύγουν κι εκείνοι θα έδιναν ότι κρατούσαν πάνω τους για Χάρη Της. Ανοίξανε τότες οι πόρτες, πήρανε τον νεκρό τους κι εκείνος ο ψευτοπαλληκαράς με το κομμένο χέρι παραμάσχαλα και γίνανε καπνός. Οι ίδιοι είπανε στους Χριστιανούς τι τους συνέβη και τρέξανε οι Αρχανιώτες στην εκκλησιά. Λένε πως αίμα δεν είδαν πουθενά μα το παγκάρι ήταν γεμάτο τούρκικα νομίσματα κι όταν πλησίασαν την εικόνα είδαν το σημείο που κτύπησε η σφαίρα και το μαχαίρι. Δώσαν τα χρήματα να την φτιάξουνε ξανά κι το κομμάτι ξύλο που της πρόσθεσε ένας τεχνίτης, αν την κοιτάξεις προσεκτικά ακόμα και σήμερα το βλέπεις στο κάτω μέρος της να ξεχωρίζει…
Από τη σκέψη και τις θύμησες με έβγαλε ο ήχος από την πρώτη καμπανιά του μεγάλου ρολογιού που ΄ναι μνημείο αγέρωχο, πανύψηλο κι αγαπημένο της αυλής και της κωμόπολης μας. Σχέδιο του αείμνηστου μεγάλου Δημήτρη Κυριακούκαι δωρεά των ξενιτεμένων γυναικών από Αρχανιώτισσες που μετοίκησαν στην Αμερική στα 1930 περίπου…
Οι επτά κτύποι από ακούστηκαν ρυθμικά, πάλι μου φέραν στο μυαλό τον κυρ Γιάννη, τον πατέρα μου, τη δική του ώρα, τη σχέση του με το χρόνο και τα σκοτάδια…
Όμως είναι μέρα γιορτής η σημερινή. Τα παράλογα της δικής μας ζωής. Η σχέση των ανθρώπων με τη ζωή και το θάνατο. Κι είναι παράξενο πολύ αλλά εμείς γιορτάζουμε την Κοίμηση της Παναγιάς λέγοντας Χρόνια Πολλά!
Ας είναι, έτσι κι αλλιώς κρατάμε πάντα τις παραδόσεις, όπως τα βρήκαμε από τους προγόνους και τα διατηρούμε ευλαβικά, να μην χαθούν…
Τούτο το Πάσχα του καλοκαιριού να το χαρείτε, στις εκκλησίες, στα μικρά εξωκλήσια, στις αυλές, στη μυρωδιά του βασιλικού, στη αγνή γεύση του ευλογημένου άρτου, στα εικονίσματα της Παναγιάς όπως και αν την αποκαλούν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας…
Χρόνια πολλά μαμά!
Χρόνια πολλά σε όλους μας!
Υ.Γ. Για την ιστορία να σημειώσουμε πως ακριβή ημερομηνία κατασκευής του καμπαναριού της Παναγίας των Αρχανών, δεν βρήκα πουθενά. Σίγουρα μετά τα 1850 και ίσαμε τις αρχές τους 19ουαιώνα…
Πηγές:
*Νίκος Χριστινίδης, Η εκκλησία της Παναγίας της Φανερωμένης των Αρχανών, εκδ. Ενορίας Επάνω Αρχανών,1993
Ελένη Μπετεινάκη, Λόγια του αέρα», Ιδιωτική Συλλογή Διηγημάτων, υπό έκδοση
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ στις 13 Αυγούστου 2022 :Εδώ!